Ахыргы нокта якынлаша

      
     Соңгы вакытта пенсия турында матбугатта, интернетта фикер алышулар тынып тормый. Пенсиягә чыгу яшен арттыру турында Дума депутатлары тырышлыгы белән канун кабул ителү һәм шул уңайдан ил президенты әйткән фикерләр бик күпләрне битараф калдырмады. Әлеге теманың аерата актуаль булуып китүе минем күңелдә дә кайбер истәлекләрне яңартты.
...Мәгълүм ки, СССР исән чакта да пенсиягә чыгалар, ә аның күләме эшләгән чорыңдагы хезмәт хакына бәйле иде. Һәм хезмәт ияләре мәнфәгатен кайгырткан тагын бер шәп мөмкинлек онытылмый, ул да булса – соңгы, актыккы бер елда югары хезмәт хаклы эштә эшләп, пенсияң күләмен максимум дәрәҗәгә арттыру җае.
Институтны тәмамлап, Мөслимдә район юл төзү-ремонтлау оешмасында эшли башлагач, Галимҗан абый белән Оркыя апаларга фатир төштем, алар миңа әти белән әни булды, кунак сыенда һәм хөрмәтендә яшәттеләр. Өч ай эчендә шәхси фатирга тиенгәч тә араларыбыз өзелмәде. Инде алар бакыйлыкка күчте, гүрләре нур булсын. Балаларымның, Галимҗан абыйларга үз оныклары каладан кайткач, “нишләп безнең әби белән бабайга алар әби белән бабай ди” дип ризасызлык белдергәннәре онытылмый...
Мөслим торак коммуналь хуҗалыкта баш инженер булып эшләгән чорым, Галимҗан агайга 59 яшь тулып маташа. Ул район санэпедимстанциясенең баш табибын йөртүче шофер, “Москвич” машинасы йөртә, айлык хезмәт хакы нибары 120 сум. Шул эшендә азаккача калса, аена 60 сум пенсиягә өмет баглый ала. Мин аңа, үзем эшләгән оешма җитәкчесе Мохтар ага белән сөйләшенеп, коммуналь хуҗалыкка күчәргә һәм, “хуш исеннән курыкмаса”, ассенизация машинасында эшләргә тәкъдим иттем. Ул машинаның шоферы Әхмәтханов Данилга тиздән кайтачак өр-яңа газ ташу машинасына утыру мөмкинлеге турында әйттем һәм ул урынын бушатырга шатланып риза булды. Әмма мин аннан һәм Тукбаев фамилияле тагын бер шоферыбыздан Галимҗан агага һәрдаим ярдәм итүләренә ризалыкларын да алдым, чөнки җиңел машинадан махсус машинага күчкәч, өлкән яшьтәге кешегә яңага ияләнеп эшләп китү ансат булмаячак иде. Адым саен машинасы ватылса, көне шуны ремонтлап узса, юньле хезмәт хакы чыкмаячак һәм пенсиясе дә әлләкем булмаячак чөнки. Ә менә машина төзек хәлдә эшләсә һәм аена кимендә 240 сум акча алса, ул югары – 120 сум пенсиягә тиенә алачак.
Беренче эш атнасында машина яңа хуҗаны санга сукмый, көйгә килми тинтерәтте: әле бер җире килеп чыкты, әле икенче. Егетләребезгә рәхмәт, бөтен эшләрен куеп: “Ансат сиңа пенсия”, – дип көлә көлә, Галимҗан абыйга гел ярдәмгә ашыктылар. Һәм күп тә үтми, агайның машинасы сәгать кебек төгәл эшләп китте. Стимул җитди булгач, Галимҗан агай шимбә, якшәмбе көннәрне дә авырыксынмый эшләде, эш сәгате озынлыгыннан зарлануны белмәде. Һәм тырышлыгы бушка да китмәде.
Элек махсус пенсия фонды юк, хезмәт хакыннан алынган салым туп-туры, арадашчысыз, югалтуларсыз бюджетка күчә һәм бюджеттан пенсионерларга тиешле күләме күчереп барыла иде. Ә калган өлеше башка зарур тармакларга юнәлтелгән булса кирәк. Көннәрдән беркөнне Пенсия фонды дигән проект гамәлгә куелды. Ихтимал, максат изге, җыемнарны бары тик пенсионерларга тоту күздә тотылгандыр. Ләкин мәрхүм Виктор Черномырдинның “тагын да яхшы булсын дип теләгән идек, һәрвакыттагыча килеп чыкты” дигән сүзләренең тагын бер кат хаклыгына ышандык.
            Минем якын дустым, озак еллар БХСС инспекторы булып эшләгән Риф Фәйзрахман улы Хәбировның (инде күптән мәрхүм, авыр туфрагы җиңел булсын) үзгәртеп кору чорында иң беренче чиратта хокук саклау органнарында спекуляциягә, ришвәтчелеккә һәм казна караклыгына каршы көрәшүче БХСС хезмәте бетерелгәч, хакимияткә спекулянтлар һәм караклар килде микәнни дип борчылганы һич истән чыкмый.
Картлык пенсиясе – өлкән яшьтәге гражданнарга дәүләт ярдәме түгел, ә гомерләре буенча үзләреннән алынган акчаларны өлешчә кире кайтару ул. Бик күпләр пенсиягә чыгып җитми, яки җитүгә үлеп китә, андыйларны “идеаль пенсионерлар” дип атыйлар. Әмма алардан алынган җыемнар ни өчендер варисларына тапшырылмый. Халык сайлап куйган депутатлар андый закон кабул итмәгәннәр чөнки. Минемчә, пенсияләр белән килеп чыккан мәрәкә өчен юридик һәм әхлакый җаваплылык иң беренче чиратта депутатлар җилкәсенә төшә. Ни өчен беренче чиратта хөкүмәткә түгел? Чөнки хөкүмәтне алар раслый, һәр министрны алар күз уңыннан уздыра. Эшли белмиләр яки тиешенчә эшләмиләр, чит илләргә байлыкларын озаталар икән, димәк, депутатлар боларны сайлап ялгышкан яки үзләренең, яисә уртак мәнфәгатләрне күздә тотып, аларны яклаган, раслаган булып чыга.
            Әлбәттә, пенсия мәсьәләсе зур проблеманың бер тармагы гына. Кайчан гына Болгарда “Хранительница” исемле шөкәтсез һәйкәл салдырырга маташу, тырышу, көчәнүләр шаһиты булган идек. Чит төбәкләрдә яшәүче мишәр кардәшләрнең актив ризасызлыгы аркасында бу котсыз проект барып чыкмады. Шәхсән үземә әлеге һәйкәл иблиснең бер гәүдәләнеше – “Бафомет”ны хәтерләтте. Әмма ул проектның башка яссылыктагы иштәшләре гамәлгә ашты түгелме? Тукай яшәгән йортны җимерү, Татарстанда миллион баш чучка асрау проекты... Димәк, кайчан да булса ул һәйкәлгә дә кабаттан әйләнеп кайтырлар дип чамалыйм. Ахыргы нокта сыйфатында.