ӘБИ ИРЕ БУЛУЫҢНЫ ОНЫТКАНДА...

*** Җан сөйгәнеңнең тискәрелеге Күңелеңне хушлап, елмайта... Сулыш алуыңны иркенәйтә, Холык- фигылеңне кылтайта.. *** Сүз-бозау имезә,- диләр, Тиңлиләр аткан укка, Сүз боткасы , диләр тагы..... Аңа чик куя нокта.... *** Хисләреннән гөлләр үрә Шагыйрь - шөгърә; Үзе укыса, ияртә Моңлы мөгърәү... *** Китап- кыйммәтле бүләк!,-дип, Кайчандыр тукыганнар... Аларны яндырганнар да... Күрәсең, укыганнар... *** Курку хисе тамыр, сеңгерләрдә... Чорлар буе сеңгән халыкка... Өннәрен алып, каулап ярыкка, Кемнәрнең кемлеген таныта. Мин дип яши, изә, таптый, Беркемне дә тормый жәлләп... Гөнаһка баткан түрәгә Җирдәге тормышы - җәннәт... *** Кеше чәчәкләрне яратканга Сабагыннан өзә, бәйләм ясый... Кошларны да сөя, шул сәбәпле Аларны читлеккә ябып асрый... *** Акыллы, зиһенен раслар өчен Күп сүз сарыф итә.. Ахмакка, акыллы күренергә Дәшмәве дә җитә... *** Кайсы җырчы, сәхнәгә чыга да, Шигырь сөйли башлый, нотык тота; Такылдавы озаккарак китсә Сару кайный башлый һәм укшыта... *** Эгоист тик үзе белән генә мәшгуль, Гәүдә төз,борын югары, горур атлый, Ә башкалар аның өчен беркем түгел, Шуңа күрә күп сөйләшми, гайбәт сатмый ... *** Мәктәпләрдә балаларны укыталар Тормыш кормыш өчен түгел, ЕГЕ өчен... Укытучы халкы түзем, егылмыйча Сарыф итә бар белгәнен , дәртен, көчен... *** Армый-талмый түбәнлекләр кылып, Үрләр яулый адәм актыгы, Мазлумнарның күз яшьләре белән Сугарылган һәрбер шатлыгы... *** ...Гел дөрес сөйләргә өндәп Кем ул безне котырта? Башкаларны фаш иткәндә, Нигә үзен оныта?... *** Риялылар эшне коры тота, Киеп тормый гына битлекне; Намуслылар , намус саклап микән, Җиренә җиткерми этлекне... *** Эштә бушлай билет өләштеләр, Концертка юнәлде бар гавәм... ... Кайбер йолдызларны алкышладык, Җырын иткәне өчен тәмам... *** Йокың туйган, тамагың тук, өстең бөтен, Тормыш дәшә, күктән кояш җылытканда. Бабай булу хыялларыңа чик куймый, Әби ире булуыңны онытканда... *** Кемдер түбәнлекләр кылды, Күтәрелде, «кеше» булды! Кем аның күк кыланмады, Кеше булып кала алды... *** Түрә булсам, хезмәткәрләремә Сеңдерәчәкмен, чыкмый чиктән : -Хөрмәт итүегез кирәк түгел, Миннән курыксагыз, шул җиткән... *** Кызган баштан, нидер әйтеп ташлап, Күпме күңелләрне чатнаттык... Иярләде аңны ул мәлләрдә Тәкәбберлек белән ахмаклык.... *** Талантлы - юк-бар өчен дә борчылучан, Кыю - авызлыклый алмый, кискенлеген... Ә акыллы - адым саен икеләнә, Мокыт - горур, атлый тоеп өстенлеген... *** «Утын пүләне" дисәләр, һич борлыкма, "Буратино" әкиятен дә онытма, Артистларга ансат кына килми уңыш, Остаң ышкыламый таммый сольдо - көмеш... *** Сызган җиңең, оемасын дисәң күңел, Чәчел, түгел, сибел ...Җиң, йә җиңел... Бар да булыр...Тик бер мәлдә түгел. Бер ни килми җиңел генә...Җигел... *** Милли көрәшләрдә болгандык, Татарлыкны җиңде болгарлык. Болгар радиосын тыңларбыз, Безнең күңелгә хуш булгарныс... __________________________________________________________________ *** Бар да шайтанны гаепли,ә бит Аның алдында да сызык тора; Ул бер бәндәне дә мәҗбүр итми, Бары тик котырта, кызыктыра... *** Нинди матур гөл дә бер мәл сула, Тора-бара , вакыт-вакыт, гел... -Бу да бетте,үтте -дип, борлыкма, -Бу да булды , – диеп, елмай, көл... *** "Бөркетләргә япа-ялгыз очу уңай, Бәрәннәргә көтү булып яшәү кулай..." Язучылар җыенында, алай-болай, Шул хәлне аңышмабызмы, кушып Ходай.. *** Тәк дуамал акча түләмиләр, Бер нишләр хәлең юк, эшлисең... Бармак селкетәсе килмәгәндә, Кул селтисең, ирен тешлисең... *** Бик күп нәрсә аңлашылмый. Әмма, Нидер сизенәбез, чамалыйбыз ... Кемнәрнедер үтереп, мактыйбыз, Аннары, эш узгач, яманлыйбыз... *** -Сезне , гел "юк!" дию яклы диләр? -Моңа минем җавап булыр : "Әйе!" -Йокыдан торгач, нәрсә эчәсез? -Эшкә бару - бармавыма бәйле... *** Балалар бакчасы сине төзи башлый, Аннан мәктәп корыштыра, институт; Тапшыралар эксплуатациягә... Башлана футбол уены . Син анда туп...

АГЫМ УҢАЕНА ЙӨЗЕП...

ТӨШ Әдәбиятчы кабәхәтләрдән дә җирәнгечрәк  башка бер ни белмим.                Вольтер  , француз философы Мин төш күрдем, имеш, трибунага менеп, язучылар җыенында нотык тотам: Тамагым карлыгып китсә, аптырамыйм, стаканнан голт-голт "Шифалы су" йотам Сөйлим,  матди ярдәм  алып, Россияне "П---россия" , дип атап китап язсаң, әдәби  журналда да шуны бастырып,гонарарларга коену җаен тапсаң, армиядә бер көн хезмәт итми генә армиядәге тормышка тел тидерсәң,шундый иҗат өчен хөкүмәтебезнең төрле-төрле бүләкләренә тиенсәң,нишләсәң дә номер үтә, дип куанып,шатлыктан арт шәрифеңне чәбәкләсәң,шигырен җыр куеныннан йолкып ташлап, фронтовик шагыйрь рухын  яңакласаң, депутат булып сайланып мандатлансаң ,кала үзәгендә кәттә фатир алсаң,ә язганың үзгә халык авторлары әсәрләре сюжетларын  кабатласа,текә  түрә ханым сиңа гашыйк булса, һәр бәйгедә  өчәр премия сонса, яки түрәләр башмагын ялап арсаң, нәсел ыруларын данлап роман язсаң,тарихка керү өчен бу  уңай булыр ,яшьләр өчен мондый  үрнәк кулай булыр! ...Такылдавым шул урынында кырт  бүленә,   Дәвамлы, көчле алкышларга күмелә.... ...Баксаң,  түрәбез доклады тәмам икән,  кул чабулар миңа түгел, аңа икән..    Татлы йокымнан айнырга  туры килә, ава-түнә   атлап, кайтып китәм өйгә.. (" БГ" да басылды кебек) Рөстәм Зарипов ФОРСАТ       Төн уртасы, мин ут йотам, бетә , дип СССР. Радиоалгыч  тыңлаштырам, анда  шытыр-пытыр... Бер дулкынга тарам ,кемдер саф татарча   сөйли,җепкә тезеп , бәйнә-бәйнә нәрсәнедер “төйи” :                            “Суверенитет! – дип, тыштан,  кылтаерга  ярый.“Азатлык!” һәм “Бәйсезлек!”-   дип, тырпаерга  ярый;  Кыйбатлатып  сату аша,сосар өчен күпне,авылдан кысу мәслихәт  ,арзан хакка, сөтне! Төбәгеңдә  миллионнан ашса  чучка саны, чишмә суына тәм  өстәр  каты борын каны... Химия сәнәгатеннән файда тап  һәр  чатта,азу ярачак, әлбәттә,рак  чире, як - якта... Һава бозып акча эшләү тапкырлыкка үрнәк;Сулышны акча киңәйтә булган саен күбрәк...                                  Фиргавен кабере төсле кәефханә  корсаң,туташлар,  “мисс” булабыз, дип, калыр бикиничан...  Шәһитләр каны  түгелгән изге  чирәмлектә  рок –музыка, җан өчен,– диң, сихәт кирәклектән...   Сыра бәйрәмнәре кызык ,эчеп күбенешле, сәрхүш кызлар, арт күрсәтеп рәткә  тезелешле, мәчет дивары катында! Әйтелгәндә  азан! Дөрләп янган чакта   учак, кайнаганда  Казан…             Катнаш никахта җиңде, дип, Җиңү паркын ямьләп,марҗа  сыны  торып  басса,булырсың толерант!  Әдәбиятта-сәнъгаттә чүп-чар китсен хутка, будалалыкка юллар ач, батыйльлекне котла... Рәзил –ТВ, рәзил –FM ,Рәзил гәҗит-журнал...Татарның рухи әләмен җилфердәтсен шулар...Синең өчен иң кулае иилләт торсын, бәйдә, катыга утырт син аны,йомшак итеп җәй дә ... Бауман урамында, янә Казансу ярында гөрли татар басмалары затлы биналарда...Татар ашлары йорты да, нинди гүзәл, бакчы...Хосусыйлаштыр һәммәсен, акчасына батчы... Татар гәҗит журналларын берәр яры аткар, “Тар-мар” дигән әсәр тумас, "әппәр" итәр татар.... Милләт аңын бутар өчен,тел җуйдыру аздыр, җырын чүп-чарга батырып, моңыннан да   языр... Явыз Иван ныгытмасын төзекләндер,  балкыт,безнең урамда бәйрәм, дип, канатлансын  маңкорт...  Бафамет сыны калыксын,сакчы сыйфатында,аптырап торганда милләт җиде юл чатында. Зурла, иҗатчы санында йөргән йөзе юкны ,утта янмый, суда батмый                                     Өстә йөзгән  ...” чук”ны,   Ул баш ияр ,  тез йөгенер кушсаң,  җырлар, биер,     Ирек мәйданында сиңа“ Һәйкәл тиеш”, -диер,- “Ленинныкын сүтеп аткач,  Шул урында! Атта!” И,  иснәнер , и,  ялманыр,форсат көтеп, артта...Тән сакчыңның күзе төшсә,кемнеңдер ур(ы)нына,берәр туганына төбәп, яисә угълына,ул, кемдер  яшь  әти булса, гаилә елында, ку син  аны ,селкетмичә кашыңның  кылын  да. Телен озайтса кем, сиңа,әйтмәсәм дә   әйтим,– Ирек ирегеннән язсын,хәкимлектән    Хәким... Күңелкәеңә  килсә хуш, әгәр  шундый  кереш,“килешәм”, дип аваз  сал да, вазифаңа кереш!”             Җиде төн урталарында, байтак еллар элек,радиодулкын  шундый “вәхи китте җанга  элеп.“Риза!” дип кычкырды гүя кайсыдыр, шар  ярып... Ычкынды кулымнан шул мәл гүя  алтын балык... Аннан янә шытыр-пытыр, элемтә югалды, Әллә тапшыру ноктасы тәмугка юл алды Спектакль идеме ул, усал шаяртумы,бүгенгәчә сагышланам, аңлый алмый  шуны.... Колак кактыммы, үтүдән Форбс китабына, нәсел-нәсәбне ияртеп,кәс-кәс атлап кына.... (Интертатта бераз кыскыртып басылды, Болгар радиосыннан укылды)) ***   Шагыйрь һәм фәйләсуф Гомәр Хәйам,ул  бит астроном һәм математик. Һәр сүзенә, нокта өтеренә төгәллек хас  һәм галәми тәртип...Үз - үзен  татарча аңлата (а)лмый татар филологиясе атлы  "гыйлем". Шул "гыйлем"не иярләгән  затлар әдәбият  тотанагы  бүген... Чәмәт* шәкертләре, сезгә сүзем, - Турысын әйткәнгә  рәнҗемәгез....тәнгә сихәт, җанга рәхәт түгел математикасыз кәлҗемәгез... Чәмәт*- Хәсән Сарьянның "Нокталы өтер" әсәре кахарманы, татар филологиясе кафедрасы мөдире        ( БГ дамы, кайдадыр басылды) ВӘГЪДӘСЕЗЛЕК      «Кукуруз чәкәне”, дигән хикәя язган идем,«Идел»  исемле  журналга шуны юллаган идем; Әсәрегезне     ошаттык!- дип ,  хуплап,  зурладылар,апрель (2020) аенда“ чыга”, -дип  мәктүб тә юлладылар.Соң мәлдә  баш мөхәррирдән  яман хәбәр саркыды,  кемдер, һәр өтерен укып,  аңа төшкән аркылы...         Кем ул, кайсы, закон бозып  хикәяне тыючы?  " -  Без түгел", - ди “медианерлар” , -  әсәреңне кыючы...   Әдәбияттан әдәпне  ниткән затлар качырды? Рәсәйне П....россия , дип яздылар. Басылды… Минем нәни хикәямнән ниткән гаеп табылды? Башкортстанга рәхмәт бар. Шуңамы юл ябылды? Этлек кылучы ялгызмы,  өер  кылган “эш”ме бу?Гүзәл Яхинаны яклап , язган  өчен , үчме бу?Мондый гамәл өчен кемдер орден-медаль алдымы? Яки  утыз тиен көмеш кесәсенә салдымы?       Редакция  кабул имеш, диләр , мөстәкыйль карар... Беләсе килә,  шәхсән кем  салды  әхлакый зарар?   “Без капчыкта ятмый” ,-диләр, бер беленер дөреслек;  Чамалыйм, памперс киеп  йөридер ул  тирес бит...       МАНТЫЙСЫЗ ДА  МАНТЫП  БУЛА, МӨНБӘРЛӘРГӘ КАЛКЫП БУЛА,,,                                  (фельетон)                Фән - логикага буйсына, ул-төп билге ,фәннең асыл тотанагы-мантыйк, инде..Татар филологиясе  - хөр, ирекле,ул  үзгә, башка камырдан, белми чикне ...   Татар филологиясе - гаҗәеп  фән,чөнки үз-үзен  татарча аңлата (а)лмый;Шул  фәннең кандидатлары, докторлары телебезне  тырмачлыйлар, армый-талмый...                Гасырлар буе гарәп, фарсыдан иңгән,рухыбызга  хуш сүзләрне кауладылар...Бушап калган урыннарны,  ауропадан руска күчкән алмаш белән белән ямадылар.. Алфавитка чит  хәрефләр  тактылар да,ул сүзләр ят  яңгырашка тугъры калды.татар теле яңгырашын санга сукмау миллилекнең  асыл моңын  сыеклады...               Асрамадагы  татарча матбугатны, әлеге фән  канат куйган затлар каулый... Милләтпәрвәр битлеге артына посып,гонорар, мандат, титул һәм бүләк даулый......Йөз меңле тиражлар  тузды,җилгәрелде, асрамада ансат яшәүне җайлагач, оядашлар өчен генә мәйдан биреп, басылу һәм бастырылуны сайлагач...              Акылы чамалылары акыл сата,  әтрәк-әләм, ялагае  пычрак ата,кулыннан өч тиенлек эш килмәгәне җитәкчелеккә үпкәләп, шыңшып ята...Шулар Гүзәл Яхинагага  фырладылар, Зифа Кадыйровага  да мырладылар; Чөнки болар  язганнарны  гавәм  укый, ә бу нәрсә тегеләрнең миен чукый...               Миңнәхмәт Сәхаповка да җитештеләр, һәм саулыгын какшатуга ирештеләр...Диас  Вәлиевне талкып рәт чыкмагач, Нәкый  ага Исәнбәткә керештеләр. Ә Гариф ага Гобәйне каргадылар, "Маякчы кызы"н  кудылар дәреслектән..Төркемдәш каләмтотарлар киң сулады, юл ябылгач ихласлык һәм дөреслеккә...                Татар  теле  дәреслекләре үзгәрде...  Әдәбиятыныкылар  бигрәк тә.   Алар түрен   оядашлар биләп алды,тавышлары чыга хәзер бөерәктән...Шулар  бүген чәчмә, тезмә әсәр яза, язганнары китапханәләргә бара;Кибет киштәләре  исә читтә кала, өч тиенгә дә алучы булмаганга...             "Әсәрләр  бездә ярыша , валлаһи",- дип,  китапханәчеләр сырлый   белешмәләр... Шул җирлектә  премия  сосучылар прых-прых, шырык-шырык көлешәләр...   БЕЗ  КЕМНӘН  КИМ ? «Әлдермештән Әлмәндәр»не күргәч, таныш җегет, әйтеп куйган  иде тәк дуамал, - "Знакомтесь,  Джо Блэк»...  Андый атлы фильм,  Энсон Хайнлайн әсәре буенча төшерелгән.Карыйм дигәннәр өчен интернетка да эленгән... ..Евгений Шатьконың Колхозга  килеп чыккан галәм кунагы турындагы   әсәре  - "Пришелец"  атлы... Ә  әлеге  танышым Зөлфәт Хәкимнең шундый  кунаклар хакындагы «Кишер басуы" пьесасын   күбрәк яратты... Юрий .Поляковның солдат тормышы хакындагы "Сто дней до приказа» әсәрен дә ул  укыган, аннары Разил Вәлиевнең,Тукай бүләкле , кирза итек кими  язган "Яшисе килә"сен исенә төшереп, моңаеп  утырган.... МӨШТӘРИ УРАМЫНДА УЙЛАНУ Таң калгыч әсәрләр язып була ла ул... Иҗат ителә тиңдәше юк җырлар да... Тик чын талантларның бездә кадере юк,кабергә иңгәч кенә ярый зурларга.... Хәер , анда да тыңгы юк асыл затка ,кинәнүләре җитмәсә исән чакта,башкача ничек аңларга да белмәссең кизәнүне Нәкый ага Исәнбәткә... Дәрдемәнднең мал мөлкәтен талаучылар мәхрүм калдырганнар аны кабердән дә; Сәйдәшне эшеннән каулап, ач -ялангач гомерен сүндерүләре бәгырләрдә.... Рөстәм Яхин аткарылган остазлыктан, Фәрит Яруллин ташланган янган утка...Олылар юлдан алынгач , җай ачылгач,әрсез графоманга, мәнсез шалапутка.... Болар уяу, затлыларны җәһәт таный,талантка юл ябу– яши белү шарты. Чүп чарлары өчен сосып миллионнар, оныталар уңны-сулны, алны- артны... ИЗГЕ  БУРЫЧ (АТКАЗАНГАН   КАРТ ГРАФОМАННЫҢ ӨМЕТЛЕ   ВАРИСЛАРЫНА АТАЛАРЧА КИҢӘШЕ) Әдәбият дәрьясында , агым уңаена йөзеп, титул, мандат, премия алып тору өчен сөзеп,төркемдәшләреңә таян,  ялгызың син тик  йомычка. Бары үзара булышып ирешү мөмкин  уңышка,уздырыштан, бер-береңнең чүп-чарларын мактый- мактый, талантлыларның иҗатын таплый-таплый,  таптый, таптый..            Безнең буын сынатмады, үз дигәнебезне бөктек, Диас Вәлиевне сүктек,Нәкый Исәнбәтне теттек... Гүзәл Яхинга романы сүз дә юк, бераз өркетте,  күп телләрдә, кыйбат хакка таралышы дер селкетте.Зарур китапар басылу безнең арт шәрифкә борыч;  Шуңа күрә талантларга юлны ябу –  изге бурыч!  ГҮЗӘЛЛЕК  ҺӘМ  ШӨКӘТСЕЗЛЕК Гүзәлнең гүзәл романы* көтмәгәндә басылды, күп телләргә тәрҗемәдә бар дөньяга ачылды...Фильм аша да нур чәчте Зөләйханың карашы...Күпләргә таныш тоелды Мортазаның анасы...Илкүләм зур бүләкләргә лаек табылды роман, чит илләрдән дә иреште олылаулар бер заман..Форбс китабына узды, хакы, тиражы аша...Аннары башланып китте,һуш китмәле тамаша... Тотындылар уздырыштан аңа пычрак атарга, ятлар белән уртак сафка басты безнең татар да...Каләм ияләре купты, бар да комнан бау ишә, дәүләт хисабына чыккан томнары әллә ничә...Ул томнарны беркем алмый өч тиенгә дә хәтта. Китапханә киштәләрен шул томнар  кәкерәйтә... Татар китап укымый, дип, аклана иде алар, без-бөек язучы диеп яклана иде алар... Гүзәл Яхина романы ялганнарын фаш итте.. Шуңа,  авторга карата күңелләрен таш итте..Адәм көлкесенә калгач,Гүзәл белән ярышта, текә каләмзатларыбыз төште тирән сагышта... КИҢӘШ Күз алдыңа китер: әйтик,син шыр надан, ә математикадан гомумән бум-бум. Һәм кулыңнан өч тиенлек тә эш килми, такылдарга яратасың, телең озын...Димәк, тел белгечелегенә укып чык та,яула берәр редакция урындыгын. Асрамадагы гәҗитләр һәм журналлар андыйларны якын күреп, бирә урын... "Дуңгызчылык -табышлы тармак" рухында сырла саллы очерклар, мәкаләләр; Ялагайлан, әнә текә түрәләр дә тик тук башак баш ия , дип акланалар...Авылым, дип, әнием дип шигырьләр яз,аннары поэма, повесть, романга күч. Аларны беркем укымый, дип гарьләнмә, асрамадагы басмага шундыйлар төс... Балет өчен яз аңлатма (либретто) ахыр чутта, андыйга да миллионнар тама бүген...Плагиатта тотсалар , җавап шушы: -Адәм баласы хатадан хали түгел... ҖЫР ЯЗМЫШЫ – ИЛ ЯЗМЫШЫ Мәскәү каласында –Дума, Казанда – Дәүсовет, Тулырмы берәр чак безнең сабыр дигән савыт. Дума – боярлардан мирас, ул –мантыйкый дәвам; Совет сүзен совок(соскы)белән буташтыра гавәм...Мәҗлес , йә Корылтай түгел, Киңәш түгел, хәтта.. ..Советка ябышкан булдык,таңы сүнгән чакта ...Милли галәмебез ул чор чиксез иде кебек, талантларга юллар ачык,биксез иде кебек... Гәҗит-журналлар тиражы йөзләрчә мең иде, “суверенитет” алуга, алар капылт шиңде... Татарча җырлар татарча Һәм алар җыр иде, өч ноталы такмакчылык белмим, каян иңде.. Графоманнар армый-талмый үрчетәләр роман, биографиясе юклар сырлый мемуарлар... Сыер калдырган “коймак”ны торт дип булмый сатып, ник рухи галәмебезгәчүп – чар ургый ташып? Әллә гимн матавыгы Бблды “эш”нең башы? Болай дисәк, киермәсме депутатлар кашны?... ... Утлар-сулар кичкәнгәме, яклап, газиз халкын,ул шагыйрьнең шигырьләре җырга күчкән ялкын...Рөстәм Яхин көйләгәне“Туган ягым” атлы, Ренат Ибраһимов аны илгә яңгыратты. Кызык, җырдан текст бунау ампутацияме?Ур(ы)нына яңасын тегү имплантацияме? Ә нишләргә , җыр җәсаде “яңа”дан баш тартса?Яки, алмашынудан соң асылын югалтса? ....Күмәкләшеп җырлаганда канатлана күңел , гимнның җыр булуы шарт, киресенчә түгел... Рөстәм әкә алды “Ока” , ул шулай "зурланды", ә Рамазан Байтимеров* гел кырыйда калды... Композитор агаебыз күчкәч бакыйлыкка,яңа текст өчен бәйге кузгалды бар хутка... Әҗер ике йөз мең тәңкә, гимн** өчен , димәк, татар әдибенә мондый форсат тәти сирәк...Йөз дә сиксән ике шигырь** сынашты ярышта,утыртканчы авторларны вәзгыять, галушка... Шагыйрь кызы әтисенең рухын яклый алды, автор буларак хокукын, хакын хаклый алды. Нәтиҗәдә бәйгечеләр төштеләр сагышка, гимн өчен яңа текст куелды тавышка ...Анысын кем язды, илнең былбыл кошларымы әллә бәйге рәисенең якын дусларымы? Яңа сүзләр музыкага юлдаш булырлыкмы? Җаннарны уртак дулкынга көйләп корырлыкмы? Әҗер барып җитте микән, адресатка туры, өлеш йолкып калмадымы рәзил җаннар кулы? Ошбу хакта кызыксынсак Дәүсоветка язып, авыртмаган башыбызга төшмәс микән казык?.. Җәбер, золым изгән җанны моң дәвалый бары,татар яши алмаячак җырларыннан ары.. Татар яши алмаячак,моңнарыннан язса,юкны-барны җыр, дип белеп, ялгышса, саташса...Сораулар күп , җавабын тик вакыт әйтеп бирер, милләтебез әле беркөн акбүз атта җилер ... Акбүз атта җырлап килер “Туган ягым” җырын ,Киләчәккә илтеп безне күңелләрнең нурын... кайбер искәрмәләр : * Рамазан Байтимеров **Гимн Татарстана — Википедия Рөстәм Зарипов АГЫМ УҢАЕНА ЙӨЗЕП ( Татарстан Язучылар Берлегенең соңгы елларда булмый калган съездларында ясалмый калган чыгыштан өзек. ) ...Әдәбиятка китерде безне татфак атлы каек, акыл саек түгел иде, салмаганда булдык аек . Әдәбиятка керештек, нүлдән, ягъни булып солдат, генераллыкка ирешү - сайлау кичеп алгач мандат. Исем-титул, премия сосар өчен каләм бордык, озак бирми тилмертсәләр, башыбызны ташка ордык...Үпкәләтәсе килмәде үзебез яшәгән чорны, мәгарәләрдә казындык, яулар өчен текә үрне.Тырышлык бушка китмәде,троглотид, дип шаярттылар,сайрый белеп сайрадык та, түрә итеп кабарттылар... Рәхәткә була ул түзеп , агым уңаена йөзеп, сүзебез әйтелә өзеп, матур-матур җөмлә төзеп...... ЭЛЕКТРИЧКАДАН РЕПОРТАЖ Шәмәрдән-Казан поезды алга чаба, кем кунакка, кем укырга, эшкә бара,кем телефонын азатлап шатлык таба, контролерлар әрле-бирле киләп сара... Бер әңгәмә игътибарны җәлеп итә,такылдаучы вакыт-вакыт кызып китә. Кемгә дә кызык тоелыр кебек, шул зат түрәсенә биргән характеристика : " Атнасына бер көн эштә күренә дә,кабинетта әрле-бирле йөренә дә,безне, эш атларын җыеп сорау ала : йөзне ерта, тешкә тия йөзе кара...Ә инде калган көннәрдә ошбу абзый, гаилә бизнесын ярсып алга каулый. Җитмәгән бер җире дә юк, аннан калмый : барысын да эләктерә, соса, ялмый... Хикмәт шунда-дәү абзыйга сүзе үтә,ялый-ялый, ярый-ярый гомер итә. Гозерен җиткерә аңа өркә -өркә,күз карашын уңга сулга йөртә йөртә... Күптән түгел сөяркәсен рәнҗеткәннәр, ике йөз мең сум окладын киметкәннәр... Йөз егерме меңгә калган - ничек түзәр?Көне- төне елый икән инде гүзәл.... - Ул-шәхси табибым, мине дәвалый,-ди. - Энә кадый, массаж ясый, әвәли, -ди. - Ә Фәләнов ул биләгән кәнәфигә үз чәчбиен утыртырга чамалый-ди... ...Әлләкемнәр әләлләкемнәр булды бүген, ару талу белми комнан бау ишәләр...Аларны иркәли казна хисабына, вазифалы атказанган фәхишәләр.... " Аннары сүз ала янә бер пассажир...Аның кызы декрет ялга чыккан булган. Бер - бер артлы ике онык алып кайткан. Эшкә чыккач, күз керфегенә яшь тулган... Баксаң вакыт күп узды ,дип ,яшь ананың котегориясен түбән төшергәннәр. Хезмәт хакын минимумга калдырганнар,ятлар түгел, үзебезнең мөселманнар... Уңышлылар әйтер: "-Юк, юк, булмас, булмас, дөрес нәрсә түгел синең ишеткәннәр.".. -Болары баласы гына, бик азы ,-дип, чатакама килер җаны күшеккәннәр... Тәрәзәгә карыйм, электричкабыз Биектауга җиткән, шуны кичеп бара.... ...Берәүнең дә күңеле буш түгел ахры, әрнеми тора алмый җаннарда яра.... ЯҢА "АЛМАГАЧЛАРЫ!” Мең тугыз йөз унҗидедә калыкты әтрәк -әләм, таҗлы вирус тантанасы шуннан мантыйкый дәвам.... “Вак син, ә!”не аңлатамы, вакцина” дигәннәре? Ваклык сынавы узабыз, кадалсын, энәләре!.... Күп нәрсәне аңлап булмый татар теленнән гайре,әллә ниткән аталышлар тик аңа гына бәйле...Әйтик, "кутерьма" сүзенең чишмә башы -"арт - өрмә";тюрьма дигән төшенчәнең асыл мәгънәсе -төрмә. “Каторга”, димәк – катырга, “колхоз”да баш иҗек –кол, Сибирь дигәннәре –Себер, Байкал дигәне - бай күл .Ковчег – капчыктан баш ала “түш”тән ясалган “тушка”, Клеопатра –Көлия батыр, Көлиядән – Золушка? ..Гөлбикәгә Көлбикә, дип, дәшкәнме үги ана?... җәбер -золымның төрлесен татый ятимә бала... “Отец” - әтисе дигән сүз, ә “баламут” – мут бала “балабол” –бала булудыр?Безнең эз, сүз һәркайда....Көләч, бул, дип кушылгандыр, Көлия атлы исем дә,Клеопатра - Көлия батыр, патша булган Мисырда Кремль" дигәннәренең, татарчасы -"керемле",“теремок”, дигәннәре дә  аңлата күк “төрем”не... Исемендә  үк кисәтү«алма», атлы җимешнең,"яблоко"ның  төп чыгышы- ябулык , -дип ишеттем.Оҗмахта булмый шул калып,“алма” дигәнне алып, ялгыштырганмы милләтне әллә Иблис атланып. Безнең кавемгә каныгу җирдә  еш кабатланган,  алмалы туган телебез,белмим, ничек сакланган?…        Милләт язмышы чагыла куштырнаклы сүзләрдә, “ээәх, алмагачлары! “, - дип, җырлау язган безләргә...Әле тагын бер халык та, аны үзенчә суза “эх, яблучко”, -дип әйттерә,тыпырдап, кыза-кыза... 17 нче елдан бирле таҗ кия әтрәк-әләм,таҗлы вирус шул бозымнан ялкынлы кайнар сәлам.... ВӘЗГЫЯТЬ Елга бер генә татар язучысын әгъзалыкка кабул итәләр Башкортстанда... (социаль челтәрдән) Елга бер язучы – ул бик күп бит, йөз елга бер туса, була таман....Язучы саналган графоманнар,бертуктаусыз үрчи тора һаман... Гади халык рәхәтләнеп укый Зифа Кадыйрова романнарын, исемле, титуллы лауреатлар утиыралар учлап мандатларын.... Һәммәсенең уртак калыплары , күпчелеге тәмамлаган татфак, артист булалмаган арт исләр бар, башларында түбәтәй, йә калфак... Беркем укымагач, китапларын,милләт уянмый дип акланалар, печтек тиражлы гәҗит –журналда үзара макташып шатланалар...Зифаның уңышы шашындыра,ташланалар аңа көтү белән, иҗатына киертмәкче булы тимер авызлык һәм каеш йөгән... ...Язучылар колхозында кайгы, 300 әгъза чирек гасыр тудырганны, тираж , чит илләргә чыгу җәһәтеннән сырт төшергән Яхинаның бер романы... Елга бер язучы –ул бик күп бит, чын язучы берәү-икәү бездә,лауреат, титуллы, исемлеләр кичкән “диңгез” тирәнлеге- тездә ....

НӘЗАКАТЬЛЕ ЮМОР

Язучылар берлеге әдәби консультанты Ркаил Зәйдулланың “Т.Я” нең 3 нче ноябрь ( 2011ел) санында дөнья күргән “Гражданин нәчәлник” атлы , минем “Әй, мөкаддәс синтезатор” атлы мәкаләмә җавап буларак дөнья күргән язмасында фәкыйрегезгә карата шактый җылы сүзләр әйтелә. Олы башын кече итеп, шундый күләмдә әтрафлы җавабы өчен , борыңгылар әйтмешли, тәшәккүрләрдән тәгәҗҗепмен...Шул ук вакытта әлеге мәкалә уңаеннан кайбер фикерләрем белән килешмәү бар һәм азмы-күпме ризасызлык та белдерелә. Бу язмамда шундый “ак таплар”ны бетерергә тырышып карыйк.... Иң әвәле авторның үтен кубарган “тәкдиди көчәнүләр” билгеләмәсенә туктыйк.“Ә Шамун Фидаи Тукайның ниндилеген бик яшьли аңлаган һәм шуңадыр, Сталин чоры чалгысы аны унсигез яшендә үк чабып ташлаган” , дигән җөмләм уңаеннан “чынында Фидаиның һаләк булуында Сталинның да Тукайның да катнашы юк ,1920 елда комсомол эше белән авылга барганда кулаклар үтерә”, -дип язалар белешмәләрдә. Ә “комсомол эше” дигәннең продразверстка булуы, ягъни авыл кешесенең соңгы икмәген таларга бару ихтималы да зур,”- дип белдерә. Әлеге мәгълүмат( соңгы җөмләдән тыш) “Әдипләребез” дигән ике томлыкның икенчесендә, 516 нчы битендә китерелә. Анда Шамун Фидаиның (чын исеме Касыйм Шакирҗанов) фотосы да бар. Сүрәттән ундүрт-унбиш яшьлек үсмер малай карап тора. Инде, әйдәгез , мөхтәрәм Укучы, җөмләмдәге хилафлыкны бергәләп тәфтишлик. Комсомолга ул чорда беренче чиратта, укымышлыракларны тартырга тырышканнар. Җөмләдән, әнием дә, аның апа-абыйлары да ( Мөхәммәтгариф улы мирза Мөхәммәтшәриф мулла балалары) , иң өлкән апасы Зәйнәп абыстайдан калганнары бар да комсомолга керәләр. Бар да укымышлы һәм Тукайны күңелдән белүчеләр. Шамун Фидаиның Тукай турында япь- яшь килеш таң калдыргыч шигырь язуы аның да укымышлы булуы һәм шул сәбәпле “аңлылык” күрсәтеп комсомолга килеп кабуы хакында сөйли, түгелме? Ркаил Зәйдулла 1920 нче елны Сталин чоры түгел дип саный һәм формаль яктан караганда ул хаклыдыр , бәлкем. СССР чорында , без укыган дәвердә Сталинны чикләнгән шәхес дип таныталар,ә хакимият аның кулына очраклы рәвештә генә эләккән, янәмәсе. Соңгы елларда, күп кенә яңа мәгълүмат чыганаклары белән танышу форсаты ачылды. Җөмләдән,француз язучысы Анри Барбюс милләтләр буенча халык комиссары ярдәмчесе С.С.Пестковский сүзләренә таянып( бу әле 1918 ел башы), Ленинның Сталиннан башка бер генә көн дә бер эш тә майтармавын, шуңа Смольныйда Сталин кабинеты Ленинныкы янәшәсендә урнаштырылуын, Ленин Сталинны телефон аша һәр эш көне дәвамында чиксез күп тапкырлар чакыртып алуын, яки кабинетына үзе килеп кереп, аны ияртеп алып чыгып китүен, һәм көннең күп вакытын Сталинның, Ленин кабинетында уздыруын бәян итә. Л.Д.Троцкий да «Сталин» дигән хезмәтендә асылда охшаш фикерләрне кабатлый. Революциядән соң ил белән хаким партия җитәкчеләре ВКП (б) Политбюросы идарә итә башлый. Ә аның әгъзалары : Ленин, Сталин, һәм тагын биш кеше.Сталин Политбюро әгъзасы булып 1919 нчы елны, Л.Д.Троцкийдан алданрак сайлана... Ягъни, 1917 нче елдан бирле илдәге барча процессларда, шул исәптән продразверстка уздыруда да Сталинның дәхеле бар...Хәтта ул бу эштә шәхсән , турыдан-туры да катнаша һәм икмәк тапшыру зарурлыгын үгетләгәндә, бер кулак аны “Ә син егет бие, бәлки шуннан соң мин сиңа бер-ике пот икмәк бирермен”, дип хакәрәтли.. Габдрахман Авторханов үзенең “Хакимият технологиясе” атлы хезмәтендә Сталинның, тормышындагы бу моментны онытмавын һәм барлыклы крестьяннар катламыннан хөҗерләнеп үч алуын бәян итә... Мәгълүм ки,һәркемне, шул исәптән укымышлыракларны да Системага хезмәт иттерү һәм халыкны бүлгәләп, бер-береннән кырдыру, бер-беренә әләк яздыруга, җасуслыкка турылау – большевиклар почеркы. Үзара бәрештерүдән исән калган укымышлыларны “халык дошманы” ясап ГУЛАГ тегермәнендә тарттыру да көйләнгән-җайланган. Максат бит халыкларны карусыз массаларга әверелдерү. Соңгы вакытта Русия тарихындагы иң популяр кешеләрне тәгаенләү максатында телесораштырулар уздырылып(2008 нче ел, “Имя России” проекты), илдәшләрнең бик күбе Сталинны сагынуы мәгълүм булды һәм шушы җәһәттән Петербург һәм Ленинград өлкәсе коммунистлары иҗтимагый оешмасының Регион-ара Үзәк Комитеты рәисе Сергей Маленкович, “Сталин –Россиядә иң популяр исем, аны изге буларак канунлаштыру котылгысыз, без Рус Православ Чиркәвенә мөрәҗәгать итәчәкбез һәм егерме беренче гасыр азагында һәр православ йортын Изге Иосиф иконасы бизәячәк”, дип белдерде.. Ә танылган язучы Михаил Веллер, шушы проект нәтиҗәләреннән чыгып ( АиФ, №42, 2008 ел), ” Пушкин- безнең өчен бөтенесе дә, ә Сталин –без үзебез...” дигән диагноз куйды. Казанда Тукай яшәгән “Болгар” кунакханәсе җимерелгәч, ирексездән, Михаил Веллер дулкынында, “Тукай-безнең өчен бөтенесе дә , ә МИнтимер агай - без үзебез?..” дигән фараз йөрәкне сыдырып узды ... Сталинның Ленин тәхетенә утыруы очраклы хәл булмавын раслаучы байтак китаплар арасында Александр Бушковның “Сталин. Боз тәхете” дигәне иң шомлысы... Кыскасы, миңа калса, мәсьәләгә формалистларча якын килмәгән тәкъдирдә, 1920 елны Сталин чоры дип атауда әллә ни хата юк дип саныйм. Баксаң, 20 нче ел гына ди сиңа, 20 нче гасырны тулаем аныкы санап, 21нчесен дә аныкы булачак дип юраучы илдәшләребез дә аз түгел икән... Аннары минем ул җөмләдә Сталинны шәхсән гаепләү юк, сүз аның чоры чалгысы турында... “Язучыларга тибеп китү Рөстәм Зариповта гадәткә әверелгән”, -дип гаепли әдәби консультант Ркаил Зәйдулла әлеге язмасында,ихтимал “Казан утлары” журналында әдәби тәнкыйть җанрына караган “Кашка тәкәме, кәҗә тәкәсеме?”, “Пегас кашына микән”, “Тозсызны күзсез дә күрә”, “ Татарстан яшьләре” газетасында “Татар китабын укыргамы ?”, “Татар китабын укыргамы –2“, “Бердәнбер –бер генә”, “Көзгегә бер кара...”, “Үзгә тәкъдимнәр бармы?”, “Мирас” журналының соңгы 12 нче санында (2010 ел) “Кемгә тәүбә итәсе?” дөнья күргән мәкаләләремне күздә тотып... Әллә соң әдәби табынга мәгълүм даирә калыплап торган чүп-чарны тоткарлыксыз уздыру зарурлыгыннан Тукай “кирәкле шәй” таныган тәнкыйть жанры җан тәслим ителеп, мин ул хакта хәбардар гына түгелме? “Берсен берсе бастырышучы” мөхәррирләр турындагы мәзәк өчен Тәлгат Нәҗмине зәвыксызлыкта фашлау гомумән урынсыз. Ул, халык телендә канатлы гыйбәрә буларак чагылыш тапкан әдәбиятыбызга кагылышлы тискәре күренешне ничек бар шулай, дөреслеккә хилафлык китерми теркәгән генә, ләбаса... Нурислам Хәсәнов романын , җимле тагаракка якынайтылган тар даирә авторларныкы өзлексез басылып торган шартларда ун ел дәвамында дөньяга чыгармый тинтерәтүне, язма авторы “ул - документаль әсәр, шуңа кемнәрдер тарафыннан тыелды”, дип белдерүе гомумән мантыйк киртәсенә сыймый. Нурислам Хәсәновның үзеннән белештем, әсәрем документаль түгел, ә матур әдәбиятка карый, дип чатакама килде. Баксаң, монысы ярамаса, башка әсәрләремне чыгарыгыз алайса, дип тә караган әлеге автор романы “типкедә йөргән” ун ел дәвамында... Янә килеп, әлеге әсәрне документаль дип белдерү , авторны гына түгел, мөхәрриятләрне дә кыен хәлдә калдыра. Бәлфараз, вакыйгалар шул эргәдән куерып китсә, һәм Ркаил Зәйдулланың әсәрне документаль дип белдерүе расланмаса( ә роман кысасында бернинди документлар теркәлмәгән), уеннан уймак чыгып, миңа шаярып ыргыткан “гражданин нәчәлник” гыйбәрәсен аңа уен-муенсыз һәм урынлы кулланырга туры килмәгәе, әгәр “прототиплар” закон кысасында дәгъвә белдерә икән... Мәкаләләремдә яңгыраган тәнкыйть фикерләрен Ркаил әфәнде шәхси мөнәсәбәтләр яссылыгына төшерә. Имеш публицистикам шәп , ә әдәби әсәрләремә җитешсезлекләр аркасында редакция мөхәррирләре аркылы төшкән һәм шул сәбәпле мин боларны имеш ки “типкәлим”...Мин, Язучылар Берлегенә һөнәри язучы буларак танылып кабул ителдем. Дөрес, югары белемне татфакта түгел, техник вузда алдым, ризыкъны халык хуҗалыгында эшләп табам, ә әдәбият һәм музыка өлкәсендә рухи зарурият тойган чакларда гына шөгыльләнәм. Әдәби табынга яки сәхнәгә тәкъдим итәр алдыннан иҗат үрнәкләремне осталарга күрсәтәм. Җөмләдән музыкаль әсәрләремне Хөснулла һәм Аллаһияр Вәлиуллиннарга, фәнни –методик үзәк оештырган семинарда Леонид Любовскийга күрсәткәнем булды. Алар фикеренчә җыр жанрында казгана алам булып чыкты. Фасиль ага Әхмәтов, мөгаен якташ булуны искә алып мактап ук җибәрде хәтта. Әдәби әсәрләремә дә таләп-киртә шундый ук. Хәлбуки, Ркаил әфәнде тәгәрәткән фикернең җирлеге бар. Минем проза әсәрләрем – санаулы . Мансур Вәлиев “Идел” альманахына мөхәррир чакта “Аууу” атлы хикәям бер хәрефе дә кыскартылмыйча басылып чыкты һәм радиодан мөхтәрәмнәребез Празат Исәнбәт һәм Равил Шәрәфиевләр укылышларында тапшырылды. Фәиз Зөлкәрнәй мөхәррир вакытта “Идел” журналында “Әләметдин” атлы күләмле хикәям , шулай ук бер хәрефенә дә кагылмыйча дөнья күрде. “ Мирас” журналында “Тозлы яңгыр» исемле хикәям дә шул тәртиптә басылды. “Идел” журналында Нәбирә Гыйматдинова баш, ә Ркаил Зәйдулла бүлек мөхәррире вакытта утыз битлек бәяным( зур хикәя дисәң дә ярый) өч биткә калдырылып(!!!-Р.З.) “дөнья күрде”. Ркаил әфәнде фикеренчә, имеш ул шул “яхшылыгы” әҗерен татый... Ә бит язган әсәр сыйфатсыз икән, авторны урынына утыртуның үтемле чарасы , аны тулаем бастыру , ә аннары күпме кирәк тәнкыйть утында керендерү...Бу җәһәттән шәхси фикереп, гонорар фондын тар даирә файдасына тоту хакына мин язган 30 битне 3 биткә калдырып кемнеңдер файдасына 27 битне экономияләгәннәр. Берөзлексез, даими басылучы автор файдасына... “Рөстәм әфәнде “(Әй, мөкаддәс синтезатор мәкаләсендә .-Р.З.)телгә алган шәхесләр урысча язсалар да, мин татарча кыштырдатып ирешкән нәтиҗәгә генә килделәр. Ягъни, нәтиҗә –нуль”-дип белдерә Ркаил Зәйдулла мәкаләсендә.... Миңа калса нәтиҗәләр төрле. Ул, әйтик, “кыштырдатып” (үз сүзе) Тукай премиясе алды, ә Фәүзия апабыз җинаять җаваплылыгына тартылды. Мин олылап телгә алган мөхтәрәм шәхесләребезнең “ирешкәннәре” , аның һәм аның тирәсендәгеләрнең казанганнары белән тиңдәш тә, төрдәш тә түгел. Шуңа да, “без - халык шикелле, халык ничек- без шулай”, дип кукыраю чама чиген оныту булып аңлашыла . “Язучыларын кайгыртмый”, дип хөкүмәткә үпкәләү дә мәзәк яңгырый... ”Безне тиешле югарылыкта асрамыйлар”, буладыр инде моның кешечәгә тәрҗемәсе. Товарың үтми икән, базар экономикасы шартларында үзеңә генә үпкәләргә кала...Булган кадәресенә шөкер итү лязем. Ркаил Зәйдулланың язмалары арасында минем күңелгә хуш килгәне, Әптелмән сәүдәгәр турындагысы кайсыдыр олы битле газетада басылып чыккан иде. Ул язма яшьлегемдә Рузаевка шәһәре юл идарәсендә өч ай чамасы эшләгән чорымны искә төшерде. Шул калага орынган мең хуҗалыклы , Шәриф Камалның туган авылы Пешләдә яшәдем, андагы мишәр әзиләр белән ныкъ кына дуслаштым. Фатир хуҗам, Сираҗ агай, бераз кәефләнеп алса, хәләл җефетенә : Каффай, йөрәк маем, алтын алмам , иккүзем, бер генә син”, дип башлый да, йөз сиксән градуска капылт үзгәреп, җөмләсен “ кит, фәләнеңне төгән” , дип очлый торган иде. Хатыны Кафизә апаның мондый чыгышларга исе китми : “Адя сүлә, сүлә, ать атясеңне, -дип салмак кына үз эшен эшли. Пешләдә, бер мәҗлестә үзен Аксак Гали дип таныштырган, казна бушлай ипи ашата торган җирләрне урап кайткан агай белән уртак тел таптык. Шул утыруыбызда ул миңа “Әптелмән купис” кыйссасын сөйләп, бәетен җырлап күрсәтте. Кыйсса мондый: ак он белән чит илләргә дә чыгып сәүдә итүче Әптелмәнне бизнес буенча конкурент урыслар төрлечә бөлгенлеккә төшерергә тырышалар. Әмма ул фальш акча да ясавы аркасында боларның һөҗүменә бирешми. Ахыр чиктә, патша заказы белән чит илгә бу чыгарган онга конкурентлар кемнәрнедер яллап, ком куштыралар һәм шул “гаебе” өчен хөкемгә тарталар. Аңа, котылу хакына чукыну тәкъдим ителә. Әптелмән күнми, иманын сатмый, чөнки кыйбла бер генә. ..Кызы Зәлхәбирә мәҗбүри монастырьга озатыла. Менә Гали абый җырлаган бәеттән истә калган өлешләр: Акча ясый торган машинамны Чыгарып басыгыз грәзгә, Йолдыз кашка тимеркүк атымны Чыгарып сатыгыз кенәзгә Кушымта Ай, Әптелмән купис, кем идең Никулай патшага тиң идең.. Чиркәү болдырыннан менгән чакта Тез тамыркайларым калкадыр, Өстәлләрдә тора дуңгыз ите, Валлай- билләй дуслар капмадым, Валлай-билләй дуслар мин капмадым. Кукрәгемә пычак капладым... Кушымта : (шул ук) Зәлхәбирә матур намаз укый, Айлы шәл яулыгын ябынып, Төннәр уртасында үкереп елый Ислам дингенәсен сагынып... Кушымта : (шул ук) Әптелмән агай –милли кахарман саналырлык шәхес. Ркаил әфәндегә кычытмаган җирне кашыйсы урында( минем адреска турылаган үз сүзен үзенә түкми-чәчми кайтаруым), гаярь кавемдәше Әптелмән агай хакында , прозадамы, драматургия өлкәсендәме әсәр иҗат итсә әйбәтрәк булыр иде һәм моңа ул һәр яклап әзерлекле дип чамалыйм. ... “Татарстан яшьләре”ндә басылган мәзәктәге, “р” хәрефен әйтә белмәүче агроном, сукаланган басу җире тирәнлеген үлчәп тракторчыларны шелтәләгәне сыман, бүгенге көнчыгыш шагыйрьләре ысулындагы тәкълиди тәҗрибәләрне, тарихи , сатирик роман яки бәян дип тәгаенләнүче эшләнмәләрне , публицистика дип тәкъдим ителүче үз –үзенә зикердән гыйбарәт бушануларны укыгач , - Сай сөгәсез, егетләр, сай сөгәсез, -диюдән узып булмый, әлегә... Рустем Зарипов - публицист, автор стихов, рассказов, популярных песен (слова и музыка) воскресенье, 6 мая 2012 г.